به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، نشست ارزیابی نهایی پروژه تحقیقاتی مشترک سازمان بنادر و کمیته گسترش همکاری‌های اقتصادی سازمان همکاری های اسلامی ( کامسک) به میزبانی سازمان بنادر و دریانوردی در روز پنجشنبه ۹ آبان ماه ۱۳۹۸ در محل این سازمان برگزار شد. نشستی که با هدف ارائه گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی راهکارهای افزایش تجارت بین ۵ کشور ایران، قطر، عمان، ترکیه و پاکستان صورت گرفت.
محمدعلی حسن زاده، معاون امور بندری و اقتصادی سازمان بنادر و دریانوردی در این خصوص در گفت‌و‌گو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی اظهار داشت: کشورهای اسلامی در کنار یکدیگر کنفرانسی تحت عنوان کنفرانس کشورهای اسلامی را تشکیل داده‌اند که اتحادیه مجمع همه کشورهای اسلامی دنیا است تا بتوانند به واسطه یکسری دبیرخانه های تخصصی، از پتانسیل‌های سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی هم استفاده کنند.
وی افزود: یکی از این فرصت‌هایی که در این اتحادیه وجود دارد، کمیته‌ای تحت عنوان گسترش همکاری‌های اقتصادی سازمان همکاری‌های اسلامی است که مختصر آن "کامسک" می‌شود. دبیرخانه کامسک در ترکیه قرار دارد و هرسال یک اعتباری را به پروژه‌های اقتصادی اختصاص می‌دهد که بتواند حداقل ۳ کشور را در آن ذی‌نفع کند.
وی تصریح کرد: این اتفاق به این شکل است که یک پروژه‌ای تعریف می‌شود که مثلا دو کشور در کنار ایران آن را بررسی و به آن تسهیلات بدهند. یک دوره ای طبق تقویم زمانی اعلام می‌شود تا این کشورها پروژه خودشان را اعلام کنند. در این خصوص سال گذشته سازمان بنادر و دریانوردی یک پروژه درخصوص ترانزیت بین ۵ کشور اسلامی تعریف کرد. این پروژه بین کشورهای ایران، پاکستان، قطر، عمان و ترکیه است.
انتخاب پروژه سازمان بنادر و دریانوردی در بین پروژه های ۹۶ کشور
عضو هیأت عامل سازمان بنادر و دریانوردی ادامه داد: این ۵ کشور قرار گذاشتند تا مشخص شود از تعرفه های ترجیحی که در گمرکات استفاده می شود تا جا به جایی کالا صورت بگیرد، به چه میزان به افزایش و رونق تجارت بین این کشورها منجر می شود. موضوعی که تهیه و به وزارت راه و شهرسازی به عنوان نقطه تماس با کامسک در بحث اقتصادی ارسال شد.
وی افزود: بعد از ارسال از طریق وزارتخانه به دبیرخانه کامسک، سال گذشته از بین لیست ۹۶ پروژه ای که از همه کشورهای دنیا در آن اعلام شده بود، در نهایت کامسک ۱۰ تا ۱۲ پروژه را انتخاب کرد که ۲ مورد آن متعلق به ایران و یکی از آن برای سازمان بنادر و دریانوردی بود. این پروژه در حقیقت اولین پروژه سازمان بنادر و دومین پروژه کل وزارت راه و شهرسازی است که پروژه نخست هنوز در جریان است.
حسن زاده در ادامه گفت: چون پروژه از سوی سازمان بنادر و دریانوردی پیشنهاد شده بود، دبیرخانه کامسک سوال هایی را داشت که با اعزام مشاوران ایتالیایی به ایران، یکسری سوال و جواب در طرح مدنظر بود که پس از نهایی شدن مورد تصویب قرار گرفت. این پروژه یکی از ۱۰ تا ۱۲ پروژه منتخب کامسک بود که به آنها تا ۱۰۰ هزار دلار اعتبار می‌دهند و درخصوص مورد سازمان بنادر ۸۵ هزار دلار اعتبار تصویب شد.
وی تصریح کرد: بعد از میان شرکت‌های تخصصی، دانشگاه ها و مراجعی که صلاحیت انجام کار داشتند، انتخاب صورت گرفت و یک فراخوان معودی بین این موارد که در حوزه اقتصادی می‌توانستند کار کنند، برگزار شد. به این ترتیب در بین ۷ تا ۸ شرکت و دانشگاه سازمان به یک لیست چهارتایی رسید و در نهایت ۲ مورد انتخاب شدند که به کامسک اعلام شدند که خود آنها در پایان دانشگاه شهید بهشتی را تایید کردند تا با آن ها قرارداد امضا شود.
استقبال از پروژه سازمان بنادر و دریانوردی در بین دیگر کشورها
معاون امور بندری و اقتصادی سازمان بنادر و دریانوردی گفت: رزومه و تیمی که دانشگاه شهید بهشتی ارسال و معرفی کرده بود از نظر کامسک تیم کامل تری نسبت به بقیه گزینه ها بودند. بعد از آن سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان متولی پروژه جلسات مختلف را در این خصوص برگزار کردیم.
وی افزود: پروژه ۵ فاز شد که بابت این فازها به طور مستمر جلسات داخلی در سازمان برگزار شد و مستمر با دبیرخانه از طریق وزارتخانه یا مستقیم در تماس بودیم و پیام های ردوبدل شده در مورد هر فاز اعلام شد. این پروژه یکی از معدود پروژه هایی است که درکشور به خصوص در پروژه مطالعات در زمان مقرر به پایان رسید و تیم جوان و با انگیزه شهید بهشتی ظرف ۱۸۰ روز کاری طبق برنامه در سپتامبر آن را تمام کردند. البته قبل از آن خروجی ۴ فاز تایید شده بود و خروجی فاز پنجم هم تقریبا تمام شد. این تیم بازدیدهایی از برخی کشورها داشتند. به عنوان مثال و مثلا در کشور ترکیه زمانی که بازدید کردند ۳۱ نفر از طرف دولت ترکیه آنجا در جلسه بازدید حضور داشتند و نظرات خودشان را گفتند و پرسشنامه پر کردند و خروجی آن در فاز پنجم مورد استفاده قرار گرفت.
وی تصریح کرد: در جلسه‌ای که چندی پیش در ایران برگزار شد و جلسه اعتباربخشی به خروجی پروژه طبق روال کامسک بود این پروژه در حضور مسئول دبیرخانه و نماینده‌های ۵ کشور توضیح داده شود. خوشبختانه استقبال بسیار خوبی از این پروژه صورت گرفت و آقای خمیسی‌زاده، نماینده وزارتخانه برای ارتباط با کامسک و آقای ترفع مدیرکل کریدورهای بین‌المللی وزارت راه و شهرسازی هم در این جلسه دعوت بودند.
انجام مطالعات از جنبه مهم ترین و معتبرترین شاخص های اقتصادی و حمل و نقلی
عضو هیات عامل سازمان بنادر و دریانوردی در ادامه با اشاره به تاثیر این پروژه در رونق تجارت بین کشورهای عضو و اینکه از چه زمانی عملیاتی خواهد شد، اظهار داشت: مساله‌ای که در این مسیر رخ داد، بررسی وضعیت کشورهای عضو این پروژه مطالعاتی از جنبه مهم ترین و معتبرترین شاخص‌های اقتصادی و حمل و نقلی است.
وی افزود: به عنوان مثال حدود ۲۰ شاخص مهم اقتصادی و حمل و نقلی بین این ۵ کشور از مراجعی مثل بانک جهانی، آنکداد، مجمع جهانی اقتصاد و دیگر نهادها برای تهیه یک گزارش کاملا به روز جمع آوری شد که در آن همه چالش‌هایی که در مسیر ترانزیت و تجارت بین این کشورها وجود داشت، گنجانده شد.
رشد نیم درصدی عملکرد و ۰.۹ درصدی ارزش تجارت
وی ادامه داد: خروجی این گزارش در نهایت یک مدل اقتصاد سنجی بود در آن در نهایت به ۳ شاخص یا فاکتور عملکرد لجستیکی، تعرفه های گمرکی و جمعیتی منجر شد. شاخص جمعیتی اگر بابت اینکه خیلی سریع قابل وصول نیست و بخشی مثل سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان متولی تاثیری ندارد، کنار گذاشته شود، ۲ شاخص دیگر از نظر عدد و رقم مستند به آخرین آمار، عملکرد و اطلاعات بین‌المللی هستند.
حسن زاده گفت: اعداد و ارقامی که به طور دقیق نشان می دهد که به ازای هر یک واحد کاهش تعرفه های گمرکی، چیزی حدود نیم درصد افزایش عملکرد بین این کشور ها یا دو کشور را شاهد خواهیم بود. همچنین یک واحد افزایش و بهبود شاخص عملکرد لجستیکی چیزی حدود ۰.۹ درصد افزایش ارزش تجارت کالا بین این کشورها را نشان می دهد.
وی افزود: در این دو حوزه می توان کار کرد و به عنوان مثال سازمان بنادر یا وزارت راه و شهرسازی در بحث لجستیک و وزارت اقتصاد در تعرفه گمرکی ورود کنند. نکته مهم در این مسیر تدوین استراتژی‌های مرتبط با افزایش تجارت بین کشورها بود که جمع آوری و در اختیار همه قرار گرفته است.
تعیین شدن شاخص ها و نقش آن ها در جریان تجارت
معاون امور بندری و اقتصادی سازمان بنادر و دریانوردی درخصوص این که از چه زمانی می‌توان این پروژه را عملیاتی کرد، تصریح کرد: شاید در آینده بتوان دو مسیر را پیش رو داشت. یک مسیر تعاول دوگانه یا چندگانه بین این کشورها است که بیشتر از گذشته با یکدیگر تجارت داشته باشند که از هم اکنون با مطالعات انجام گرفته این کار از همین حالا شدنی است.
وی افزود: بخش دیگر این است که خود دبیرخانه این پیشنهاد را تامین مالی کرده و استراتژی تبدیل به نقشه راهی شود که اقدام اجرایی برای آن تعریف شود تا به جز کشور میزبان دیگر کشورها هم درگیر این پروژه شوند. کامسک برای این مساله اعلام آمادگی کرد و سازمان بنادر هم این آمادگی را دارد که اگر هیچ کشوری حاضر به میزبانی نشود، ورود کرده تا کار پیش رود.
وی ادامه داد: سازمان بنادر و دریانوردی همچنان این آمادگی را دارد که مثل فاز نخست یا بخشی از این پروژه را میزبانی کرده و روی آن مدیریت داشته باشد تا همان ۵ کشور دوباره درگیر شوند. همان طور که گفته شد یک موضوع مهم این است که پتانسیل بالایی برای تجارت بین این کشورها وجود دارد. تا کنون هیچ وقت ما نتوانستیم با عدد و رقم حرف بزنیم اما در این پروژه به عدد و رقم رسیده‌ایم و به این ترتیب حالا با کم یا زیاد شدن شاخص‌ها چه تاثیری بر جریان تجارت خواهیم داشت.
تجارت در بین اتحادیه کشورهای اسلامی معنا و مفهوم پیدا کرد
وی گفت: تا پیش از این حرف ها درخصوص تجارت بین کشورها کلی بود و اصلا مشخص نبود چه کالایی و اینکه اگر مقدار آن کم و زیاد شود چه جریانی در تجارت خواهد داشت. تجارتی که هم اکنون شاهد آن هستیم یک تجارت حداقلی است و در مطالعات انجام شده جریات تجارت معنا و مفهوم پیدا کرده است. هم اکنون لازم است وزارت اقتصاد و اتاق بازرگانی متوجه این خروجی باشند و آن را در اختیارشان قرار خواهیم داد. حتی در نظر داریم این موضوع را در شورایعالی هماهنگی ترابری مطرح کنیم چرا که یک کار بزرگ در این زمینه شکل گرفته است. ایران همیشه به چهارراه تجارت جهانی معروف است اما اینکه چرا نمی توانیم خوب از آن استفاده کنیم جای سوال بوده است.
وی تصریح کرد: ترکیه هم اکنون دروازه تجارت به اروپا و ایران دروازه تجارت به آسیاست. واقعا چرا این دروازه ها با یکدیگر لینک نیستند و چرا از پتانسیلی که سواحل عمان، قطر و یا موقعیتی که پاکستان دارد، استفاده نمی‌شود. چرا کریدور شمال و جنوب ما خیلی فعال نیست و چرا این کشورهای عضو خودشان حداقل تجارت را با یکدیگر دارند. این مطالعه یک جواب خوب و مشخص به این سوال ها خواهد داد تا شاهد تحقق اتصال این ۲ دروازه باشیم.
بومی سازی دانش در ایران
حسن زاده درخصوص موانع و مشکلاتی که در این مسیر وجود دارد و اینکه چقدر دولت های نام برده شده در این طرح بابت عملیاتی شدن آن همسو هستند، اظهار داشت: خوشبختانه در این مسیر موانع داخلی نداریم و بخش عمده ای از اطلاعات مورد نیاز و هماهنگی‌های که لازم بود، انجام شد. اتفاقی که در حقیقت در این مسیر با کشورهای دیگر رخ می دهد تنوعی از همکاری‌های گسترده بوده که استقبال بسیار خوبی در بالاترین سطح از آن صورت گرفت.
وی افزود: با این حال هنوز خیلی‌ها همچون در ایران، کامسک را نمی شناسد و به نظر می‌رسد از ظرفیت‌های اتحادیه کشورهای اسلامی آن جور که باید و شاید بهره برده نشده است. فلسفه ذاتی کامسک ایجاد تعامل بیشتر بین کشورها بوده و با اینکه تامین مالی در حد توان در این مسیر انجام می دهد، اما از آن به خوبی بهره برده نشده است. خوشبختانه در جلسه اعتباربخشی که در سازمان بنادر و دریانوردی چندی پیش انجام گرفت، هر ۵ کشور به این فهم رسیدند که چه کار با ارزشی انجام گرفته است.
معاون امور بندری و اقتصادی سازمان بنادر و دریانوردی با اشاره به صرفه‌جویی‌های صورت گرفته در طراحی این پروژه نسبت به انجام کار توسط مشاوران خارجی اظهار داشت: بدون شک این کار اگر قرار بود توسط مشاوران خارجی صورت بگیرد به هیچ وجه کمتر از یک میلیون دلار انجام نمی‌گرفت. کاری که صورت گرفت یک پروژه قدرتمند، علمی و قابل دفاع بوده که در هر مجمعی خروجی آن را می‌توان ارائه داد. این پروژه در راستای اقتصاد مقاومتی و دانش آن کاملا بومی است.
وی ادامه داد: یک کار با ارزش که در فضای تحریم‌ها بتوانیم از ظرفیت کشورهای اسلامی استفاده کرده و آن را پیش برد. هدف کشورهای غربی، آمریکا و اسرائیل این است که نگذارند این اتحاد و ارتباط بین کشورهای اسلامی قدرت گرفته و صورت بگیرد تا مانع همسو شدن این کشورها شوند. در این زمینه هرکاری را می‌کنند چرا که نگران گره خوردن منافع کشورهای اسلامی هستند. این پروژه در راهبرد کلان هم موثر بوده و به این منظور در حوزه های تجاری به دنبال این هستیم که بنادر ایران، پاکستان، عمان، قطر و ترکیه بیشتر با یکدیگر کار کنند تا حجم کالا برای جا‌به‌جایی بیشتر شود.